Τα συμπτώματα που εμφανίζονται κατά τη διάρκεια του φαινομένου Uhthoff αναστρέφονται πλήρως με την επιστροφή της θερμοκρασίας σε φυσιολογικά επίπεδα. Συνήθως διαρκούν από λίγα λεπτά έως λίγες ώρες και δεν συνιστούν υποτροπή της Σκλήρυνσης κατά Πλάκας. Οφείλονται στις επιδράσεις της ζέστης στην αγωγιμότητα των νευραξόνων που έχουν ήδη υποστεί αλλοιώσεις από τη νόσο και όχι σε νέα απομυελινωτική εστία στο κεντρικό νευρικό σύστημα. Η διάκριση αυτή είναι σημαντική, καθώς η λανθασμένη απόδοση των συμπτωμάτων σε νέα ώση της νόσου ενδέχεται να οδηγήσει σε περιττή χορήγηση γλυκοκορτικοειδών (κορτιζόνης) ή σε αλλαγή της θεραπευτικής αγωγής.
Η ευαισθησία στη ζέστη γίνεται συνήθως πιο εμφανής καθώς αυξάνει η διάρκεια νόσησης από Σκλήρυνση κατά Πλάκας. Αν και για πολλά άτομα δεν αποτελεί ιδιαίτερο πρόβλημα, σε ορισμένες περιπτώσεις (ειδικά τους καλοκαιρινούς μήνες) μπορεί να επηρεάσει την ικανότητα για σωματική άσκηση ή ακόμα και την εκτέλεση συνήθων, καθημερινών δραστηριότητων.
Φαινόμενο Uhthoff και το “τεστ του ζεστού μπάνιου”
Ο Wilhelm Uhthoff ήταν ένας οφθαλμίατρος που έζησε στη Γερμανία στο τέλος του 19ου και τις αρχές του 20ου αιώνα. Εξετάζοντας άτομα με Σκλήρυνση κατά Πλάκας, παρατήρησε τη συσχέτιση της σωματικής άσκησης με την έκλυση πλήρως αναστρέψιμων επεισοδίων διαταραχής της όρασης. Επισήμανε ότι τα επεισόδια αυτά είχαν στερεότυπο χαρακτήρα και μικρή διάρκεια, σε αντίθεση με την οπτική νευρίτιδα (της οποίας τα συμπτώματα διαρκούν τουλάχιστον 24 ώρες).
Κατά τις επόμενες δεκαετίες διεπιστώθη ότι η αύξηση της θερμοκρασίας του σώματος μπορεί να οδηγήσει στην παροδική εμφάνιση πολλών διαφορετικών συμπτωμάτων: αιμωδίες (μουδιάσματα), εστιακή μυική αδυναμία, κόπωση, διπλωπία, διαταραχές των νοητικών λειτουργιών, κτλ.
Από το 1950 έως το 1980, η αναζήτηση του ιδιαίτερου αυτού φαινομένου αποτελούσε τμήμα της διαγνωστικής προσέγγισης της Σκλήρυνσης κατά Πλάκας. Οι ασθενείς έμπαιναν σε μία μπανιέρα με θερμοκρασία περί τους 40 βαθμούς Κελσίου για 10-15 λεπτά και υποβάλλονταν σε νευρολογική εξέταση. Κατά το τεστ αυτό (“hot bath test”), περίπου το 60% των πασχόντων εμφάνιζαν νέα νευρολογικά σημεία.
Ποιες δραστηριότητες σχετίζονται με το φαινόμενο Uhthoff;
Το φαινόμενο Uhthoff μπορεί να παρατηρηθεί σε οποιαδήποτε περίπτωση αυξάνεται η θερμοκρασία στο εσωτερικό του σώματος. Εκλύεται συνήθως από:
Έκθεση σε εξαιρετικά υψηλές θερμοκρασίες (π.χ. καύσωνας, εργασία σε κλειστούς χώρους με μηχανήματα που εκπέμπουν θερμότητα)
Έντονη σωματική άσκηση σε ζεστό περιβάλλον
Ζεστό μπάνιο ή κολύμπι σε ζεστή πισίνα
Σάουνα
Εμπύρετες λοιμώξεις
Παρόμοια συμπτώματα συμβαίνουν σπανίως κατά τις ημέρες περί την έμμηνο ρύση. Στις περιπτώσεις αυτές, το φαινόμενο Uhthoff οφείλεται στη μικρή αύξηση της θερμοκρασίας που σχετίζεται με τη μεταβολή των ορμονικών επιπέδων.
Τρόποι αντιμετώπισης της ευαισθησίας στη ζέστη και του καλοκαιρινού ήλιου
Χρησιμοποιείστε κλιματιστικό, ειδικά κατά τις πολύ ζεστές ημέρες του καλοκαιριού. Αποφύγετε τη ρύθμισή του σε πολύ χαμηλή θερμοκρασία, καθώς μπορεί να επηρεάσει την ικανότητα του σώματος να προσαρμοστεί στη ζέστη.
Αποφύγετε τα ζεστά μπάνια ή την κολύμβηση σε ζεστές πισίνες.
Πίνετε άφθονα, παγωμένα υγρά.
Φορέστε άνετα, ελαφρά ρούχα κατά τις ζεστές ημέρες.
Αποφύγετε την παρατεινόμενη έκθεση στον καλοκαιρινό ήλιο, ειδικά τις μεσημεριανές ώρες.
Εάν εμφανιστούν συμπτώματα, προσπαθείστε να κατεβάσετε τη θερμοκρασία του σώματος. Μεταβείτε σε δροσερό περιβάλλον, πιείτε παγωμένο νερό και, εάν είναι δυνατό, κάντε ένα κρύο ντους. Εάν ανησυχείτε, θυμηθείτε ότι το φαινόμενο Uhthoff δεν προκαλεί βλάβη στο Νευρικό Σύστημα και υποχωρεί συνήθως εντός λίγων ωρών. Εάν τα συμπτώματα παραταθούν πέραν των 24 ωρών επικοινωνήστε με το νευρολόγο σας.
Μπορώ να αθλούμαι εάν έχω Σκλήρυνση κατά Πλάκας;
Τα άτομα με Σκλήρυνση κατά Πλάκας ενθαρρύνονται να παραμένουν δραστήρια και να αθλούνται συστηματικά. Η σωματική άσκηση έχει αποδεδειγμένα πολλαπλά οφέλη για την υγεία και την εν γένει ποιότητα ζωής. Για την αντιμετώπιση της εμφάνισης συμπτωμάτων από την αύξηση της θερμοκρασίας, συστήνονται τα ακόλουθα:
Αποφυγή της άσκησης σε εξωτερικούς χώρους εάν η θερμοκρασία του περιβάλλοντος είναι υψηλή. Είναι προτιμητέες οι πρωινές και οι απογευματινές ώρες ή οι κλιματιζόμενοι εσωτερικοί χώροι.
Κατανάλωση παγωμένου νερού κάθε 15-30 λεπτά κατά τη διάρκεια της σωματικής δραστηριότητας.
Η μείωση της θερμοκρασίας του σώματος κάνοντας μπάνιο με κρύο νερό πριν την έναρξη της άσκησης, είναι αποτελεσματική τεχνική για αρκετά άτομα.
Εάν η αερόβια άσκηση δεν είναι καλά ανεκτή, μπορεί να δοκιμαστεί η άσκηση με βάρη (δεν επάγει αύξηση της θερμοκρασίας του σώματος στον ίδιο βαθμό).